Benim gibi çocukluğunu 70’lerde geçirenler hatırlar, televizyon yayınları bu kadar yoğun değildi. Televizyon 7.00-8.00 gibi açılır, en geç 12.00’de kapanırdı. Belki hafta sonları biraz daha erken… Biz günü radyo başında geçirirdik. Arkası yarınlar, çocuk bahçeleri, radyo tiyatroları çok popülerdi. Günümüzde Netflix’de izlediği diziyi konuşanlar gibi, biz de o haftanın arkası yarınlarını tartışırdık arkadaş çevremizde. Bu nedenle dinleyerek öğrenme konusunda epey bir başarılıydık. Düş gücünü de geliştiren bir şeydi bu tabii.
Günümüzde görsel bombardımanın ayyuka çıktığı, insanların sürekli görüntüler izleyerek var oldukları garip bir ortamda yaşıyoruz. Hele de pandemi kâbusunun iyice üzerimize çöktüğü şu demde, kendimizi televizyona, sosyal medyaya, internet kanallarına, çeşit çeşit dizi, film vb. yayınlarına kaptırmış durumdayız. Çevremdeki birçok kişi, şu süreçte istediği kadar okuyamamaktan şikâyetçi. Sürecin dinamikleri mi etkili yoksa insanlar mı odaklanamıyor, bilemem ama size alternatif bir okuma yönteminden bahsetmek istiyorum.
Bundan yaklaşık on beş yıl önce bir banka, değerli tiyatro sanatçılarına kısa öyküler okutmuş, bunu bir ses CD’si haline getirmiş ve mudilerine hediye etmişti. Daha sonra “Sesli Kitap Dükkânı” adlı bu çalışma çok popüler oldu ve internette farklı mecralarda dinlenmeye başlandı. Sesli kitap kavramına bu mu önayak oldu bilinmez ama etkisi de inkâr edilemez sanırım. Günümüzde birçok uygulama, farklı seçeneklerle karşımızda.
Seslenen Kitap, 2010’ların ortalarında, hevesli bir mühendis olan Berk İmamoğlu’nun iyimser çabaları ile kuruldu. Kitap başına ücret ödeniyordu başlangıçta, ancak dünya sesli kitap devi Storytel, Türkiye’deki potansiyeli gördü ve hemen uygulamayı satın aldı. Şimdi ayda 29.99 TL’ye (App ya da Goolge Play’den uygulama içi satın alınacaksa 34,99’a) sınırsız kitap dinleyebilirsiniz. Sitede 1500’ün üstünde Türkçe, 65000’in üstünde İngilizce kitap mevcut. Sayı sürekli artıyor. Roman, öykü, kişisel gelişim, çocuk edebiyatı, felsefe gibi farklı başlıklar altında toplanıyor kitaplar. Ayrıca bir de Storytel Original kategorisi mevcut. Bu kategoride sadece bu uygulamada dinleyebileceğiniz yerli ve yabancı eserler var. Genelde on saat civarında süren bu eserlere dizi muamelesi yapmak mümkün. Uygulamada ayrıca iş kitapları, edebiyat dergileri, makaleler de var. Tüm kitaplar, profesyonel tiyatro ve seslendirme sanatçıları tarafından okunuyor. Bir de podcastler var. Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu’nun “İlk Sayfası”, Nilay Örnek’in “Nasıl Olunur”u ve Deniz Yüce Başarır’ın “Ben Okudum”u aklıma ilk gelenler. Kitaplarınızı çevrimdışına indirerek internete ihtiyaç duymadan da dinleyebiliyorsunuz. Benim gibi toplu taşıma araçlarında okuyamıyorsanız ya da evde, işte çalışırken bir şeyler dinlemek istiyorsanız bulunmaz Hint kumaşı.
Bir diğer uygulama Audioteka Türkiye. Burada kitap başına ücret ödeniyor. Kampanyaları takip ederseniz indirimlerden yararlanabilirsiniz. Storytel ile ortak kitaplar da var, zira kitabın telif sahibi istediği mecrada yayınlatabilirmiş. Özellikle felsefe alanında çok yetkin eserler, yetkin kişiler tarafından okunuyor. Ayrıca din ve aile kategorisi de mevcut. Burada da kitaplarınızı çevrimdışına indirebiliyor, internetin olmadığı yerlerde dinleme şansını elde edebiliyorsunuz.
Seçtiğim uygulamaların sonuncusu Seskit. Bu uygulama ücretsiz. Yazımın başında bahsettiğim Sesli Kitap Dükkânı’ndan eserler var burada. Telifi ödenmiştir diye düşünüyorum. Çevrimdışı özelliği yok, yani metroda ya da internetin olmadığı bir ortamda dinleyemiyorsunuz. Ayrıca isteyen yazar da kitabını seslendirip ekleyebiliyormuş, bazı kayıtları çok amatörce buldum. Dinleyeceğiniz kaydı iyi seçmeniz gerekiyor.
Uygulamalardan sonra biraz da Youtube’daki sesli kitaplardan bahsedelim. Serbest bir alan olduğu için isteyen herkes okuduğunu paylaşabiliyor. Kitabın tamamını okumadığı takdirde telif ödenmesine de gerek yok. Bu nedenle bir kitabı parçalar halinde okuyup yükleyebiliyorsunuz. Tabii burada en büyük sorun seçmek. Herkes profesyonel değil. Size üç önerim var.
İlki Kelime Kutusu. Eğer siz de benim gibi iflah olmaz bir Sherlock Holmes hastasıysanız hiç zaman kaybetmeden abone olun. Birkaç hevesli arkadaş, yalnız onları değil, Dracula’yı, Üç Silahşörler’i, Poe’dan öyküleri de okumuşlar. Kayıtlar oldukça temiz, ufak tefek vurgu ve tonlama hataları var ama çaba takdire şayan. Linki : https://www.youtube.com/channel/UC6e5CW_FLlrtqXY5NaLmFtg
Bir diğer kanal ise tiyatro ve seslendirme sanatçısı Akın Altan’a ait. Sanatçı bu işe görme engelliler ve okuma bozukluğu yaşayanlar için başlamış. Ama size arka planda eşlik eden güzel bir öykü ile çalışmak ya da dinlenmek istiyorsanız gerçekten profesyonel bir çalışma:
https://www.youtube.com/channel/UCC8t2yUG8VsN1MwEF-SEn_w
Son önerim ise Özlem Özbaran’ın Ars Longa, Vita Brevis kanalı. “Sanat uzun, hayat kısa” Bu nedenle ütü ya da temizlik yaparken edebiyatın zevkine varmanın herhangi bir sakıncasını göremiyorum. Özlem Hanım, şiir seslendirmeyi çok seviyor. Buğulu sesinden şiirler, öyküler hatta Masal Terapi gibi iyileştirici kitaplar dinlemek isterseniz, linki burada: https://www.youtube.com/channel/UC6-sj5zj1Ore2gkQUKetO4g
Sesli kitaplara dair söyleyeceklerim bu kadar. Trafik stresinde, uzun ve sıkıcı yollarda, yapmaktan keyif almadığınız ev işlerinde, fazla dikkat gerektirmeyen büro çalışmalarında, keyifli akşam yürüyüşlerinde, sakince dinlenmek istediğiniz anlarda, uykuya dalmadan hemen önce kitapların büyülü dünyasına girmek isteyenlere önerimdi.
Okumak artık farklı bir boyuta evriliyor. E-kitaplar, dijital dergiler, interaktif makaleler dünyasında sesli kitap da yerini alıyor hızla.
Keyifli dinlemeler!